هبه( بخشش بی‌منت)
در دنیای تعاملات انسانی، مفاهیم و واژگان مختلفی وجود دارند که هر کدام معنای خاص خود را دارند و در روابط اجتماعی نقشی ایفا می‌کنند. “هبه” یکی از این مفاهیم است که در فقه و قانون مدنی جایگاه ویژه‌ای دارد و به عنوان بخشش بی‌منت شناخته می‌شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی جامع هبه، انواع آن، شرایط صحت و آثار حقوقی آن بپردازیم.
هبه چیست؟
هبه در لغت به معنای “دادن” و “بخشیدن” است و در اصطلاح فقهی و حقوقی به “تملیک رایگان یک مال به دیگری” اطلاق می‌شود. در هبه، واهب (بخشنده) مال خود را به طور مجانی و بدون عوض به متهب (گیرنده) تملیک می‌کند.
انواع هبه
- هبه معوض:در این نوع هبه، واهب مالی را به متهب می‌دهد و در مقابل آن، از متهب تعهد به انجام کاری یا تملیک مالی دیگر را می‌گیرد.
- هبه بلاعوض:در این نوع هبه، واهب مال خود را به طور کامل و بدون هیچگونه شرط یا عوضی به متهب می‌بخشد.
شرایط صحت هبه
- اهلیت و رضایت طرفین:واهب و متهب باید اهلیت کامل داشته باشند و رضایت قلبی به انجام هبه داشته باشند.
- قابل نقل و انتقال بودن مال:مالی که مورد هبه قرار می‌گیرد باید قابل نقل و انتقال باشد و مالکیت آن متعلق به واهب باشد.
- قبض و اقباض:برای تحقق هبه، لازم است که متهب مال مورد هبه را قبض (تحویل) بگیرد و واهب نیز آن را به او اقباض (تملیک) کند.
آثار حقوقی هبه
- تملیک مال به متهب:با انجام صحیح هبه، مال مورد هبه به طور کامل به متهب تملیک می‌شود و واهب دیگر هیچگونه حقی نسبت به آن نخواهد داشت.
- لازم نبودن هبه:هبه عقدی جایز است، به این معنی که هر یک از طرفین می‌توانند به طور یک‌طرفه و بدون نیاز به رضایت طرف دیگر از آن رجوع کنند.
- عدم امکان رجوع بعد از قبض:پس از آنکه متهب مال مورد هبه را قبض کرد، واهب حق رجوع از هبه را از دست می‌دهد.
موارد بطلان هبه
- غیرقابل نقل و انتقال بودن مال:اگر مالی که مورد هبه قرار می‌گیرد، غیرقابل نقل و انتقال باشد، هبه باطل خواهد بود.
- عدم اهلیت و رضایت طرفین:اگر واهب یا متهب اهلیت کامل نداشته باشند یا رضایت قلبی به انجام هبه نداشته باشند، هبه باطل خواهد بود.
- هبه به صغیر غیر رشید:هبه به صغیر غیر رشید باطل است و ولی یا وصی او می‌تواند آن را قبول یا رد کند.
نکات مهم در مورد هبه
- هبه می‌تواند به صورت شفاهی یا کتبی انجام شود.
- برای اثبات هبه،در صورتي كه به صورت عادي تنظيم گردد شاهد و مدرک لازم است.
- هبه را می‌توان به طور مشروط یا مطلق انجام داد.
- هبه می‌تواند به طور مستقیم یا از طریق شخص ثالث انجام شود.
- بهتر است هبه،به صورت رسمي در دفاتراسناد رسمي (دفترخانه) تنظيم گردد تا از مزاياي سند رسمي برخوردار باشد.
جمع‌بندی
هبه به عنوان یک عمل حقوقی و اخلاقی، در دین مبین اسلام و قانون مدنی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این عمل، تجلی بخش ایثار، بخشش و نوع‌دوستی در روابط انسانی است. با آگاهی از شرایط و آثار حقوقی هبه، می‌توان از این عمل در جهت تحکیم روابط و ایجاد صلح و صفا در جامعه استفاده کرد.
برای اطلاعات بیشتر و مشورت گرفتن در مورد هبه می توانید از کارشناسان مجرب دفتر ما تماس بگیرید.
